Աբու-Լալա Մահարի պոեմի մասին

   Ավետիք Իսահակյանը ծնվել է 1875թ. հոկտեմբերի 30-ին Շիրակ աշխարհի Գյումրի քաղաքում, որն այն ժամանակ կոչվում էր Ալեքսանդրապոլ:
«Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը Իսահակյանը գրել է 1909թ.:
1908թ. ցարական իշխանությունները բանտարկում են Իսահակյանին և 6 ամիս պահում Թիֆլիսի Մետեխի բանտում: Բանտից ազատվելուց հետո էլ նրա նկատմամբ հալածանքները շարունակվում են: Բանաստեղծը մռայլ տրամադրության մեջ՝ մտադիր էր հեռանալ արտասահման: Ահա և այդ հոգեվիճակով՝ մի անգամ, նա Ալեքսանդրապոլից Երևան վերադառնալիս գնացքի պատուհանից տեսնում է ճանապարհով անցնող ուղտերի մի քարավան: Հիշում է 10-11-րդ դարերի արաբ բանաստեղծ Աբուհ Ալա Ալմահարիին, որն իր կյանքը անց էր կացրել աշխարհից դժգոհ ու միայնակ: Ահա սա էլ հիմք է հանդիսացել պոեմի ստեղծման համար: Մահարի անվան տակ հանդես է գալիս Իսահակյանն ինքը: Նախերգանքում պատմվում է, որ Մահարին՝ հռչակավոր բանաստեղծը Բաղդադի, տասնյակ տարիներ ապրեց խալիֆաների հոյակապ քաղաքում, ապրեց փառքի ու վայելքի մեջ, հզորների ու մեծատունների հետ սեղան նստեց, գիտունների ու իմաստունների հետ վեճի մտավ, սիրեց և փորձեց ընկերներին, եղավ ուրիշ ազգերի հայրենիքներում և ճանաչեց մարդուն: Ճանաչեց, սակայն խորապես ատեց մարդուն: Առավ իր ուղտերի փոքրիկ քարավանը, և մի գիշեր, երբ Բաղդադը քուն էր մտել՝ գաղտնի հեռացավ քաղաքից.

Եվ քարավանը Աբու–Լալայի` աղբյուրի նման մեղմ կարկաչելով`
Քայլում էր հանգիստ, նիրհած գիշերով, հնչուն զանգերի անուշ ղողանջով:

Հավասար քայլով չափում էր ճամփան այն քարավանը ոլոր ու մոլոր,
Եվ ղողանջները ծորում քաղցրալուր` ողողում էին դաշտերը անդորր:

Մեղկ փափկության մեջ Բաղդադն էր նիրհում ջեննաթի շքեղ, վառ երազներով,
Գյուլստաններում բլբուլն էր երգում գազելներն անուշ` սիրո արցունքով:

Շատրվանները քրքջում էին պայծառ ծիծաղով ադամանդեղեն,
Բույր ու համբույր էր խնկարկվում չորս կողմ խալիֆների քյոշքից լուսեղեն:

Գոհար աստղերի քարավանները թափառում էին երկնի ճամփեքով,
Եվ ղողանջում էր ողջ երկինքն անհուն` աստղերի շքեղ, անշեջ դաշնակով:

Մեխակի բույրով հովն էր շշնջում հեքիաթներն հազար ու մի գիշերվա,
Արմավն ու նոճին անուշ քնի մեջ օրորվում էին ճամփեքի վրա:

Եվ քարավանը` օրոր ու շորոր, զնգում էր առաջ ու ետ չէր նայում.
Անհայտ ուղին էր Աբու–Լալային բյուր հրապույրով կանչում, փայփայում:

- Գնա, միշտ գնա, իմ քարավանս, և քայլիր մինչև օրերիս վերջը, 
Այսպես էր խոսում իր սրտի խորքում Աբու Մահարին, մեծ բանաստեղծը: